İşitme Kaybı Nedir? İşitme Kaybı Çeşitleri Nelerdir?

İşitme kaybı, her yaştan insanın başına gelebilen, pek çok farklı sebepten kaynaklanabilen ve işitme duyusunda azalmaların ortaya çıkmasına sebep olan ciddi bir sorundur.

Bu sorun, çoğu zaman geçici olarak ortaya çıkar ve onu ortaya çıkaran sebebin tedavi edilmesiyle işitme seviyesi eski haline döner. Fakat bazı durumlarda işitme kaybı kalıcı halde gözlenir ve tıbbi tedavi yöntemleriyle iyileştirilmesi mümkün olmaz.

İşitme kaybının tedavi edilemediği durumlarda, hastaların işitme seviyesini arttırmak için işitme cihazları kullanılır.

Bu yazıda, farklı işitme kaybı çeşitleri incelenmiştir. Ayrıca, geçici işitme kaybı nedir ve işitme kaybı neden olur diye merak eden okurlar için, işitme kaybını ortaya çıkaran nedenler ve bu sorunun belirtileri hakkında detaylı bilgiler verilmiştir.

İşitme Kaybı Nedir?

İşitme kaybı, kişilerin çevreden gelen sesleri yeterli seviyede algılayamaması ve ayırt edememesi ile ortaya çıkan bir problemdir.

Bu problem, her yaştan insanı etkileyebilse de, yaş ilerledikçe işitme kaybı görülme sıklığı artar. Araştırmalara göre, 65 yaşın üzerindeki her üç kişiden birinde, farklı seviyelerde işitme kayıpları görülmektedir.

İşitme kaybı, sorunun altında yatan nedene bağlı olarak tek kulakta ya da her iki kulakta görülebilir. Her iki kulakta da işitme seviyesinin azalması durumu, bilateral işitme kaybı olarak adlandırılır.

İki kulakta yaşanan işitme kaybı dereceleri arasında farklılıklar görülebilir.

İşitme kaybı, genellikle yavaş yavaş ve yıllar içinde gelişir. Çoğunlukla, işitme kaybının erken dönemlerinde belirtiler çok seyrek ve etkisizdir.

Bu sebeple, hastalar işitme seviyelerinde ortaya çıkan değişikliği fark edemeyebilir. Bu durum, işitme kaybının erken teşhisini zorlaştırır.

65 yaşın üstündeki ve sürekli yüksek sese maruz kalan kişilerin, belirli aralıklarla kulak burun boğaz (KBB) kliniklerine başvurarak uzmanlar tarafından muayene edilmeleri, işitme kaybının erken teşhisi açısından oldukça önemlidir.

Ani işitme kaybı yaşayan kişilerin de hastanelere başvurmaları ve işitme testi yaptırmaları gerekir. İşitme kaybının aniden gelişmesi birçok ciddi sağlık sorununun belirtisi olabilir.

İşitme kaybı, insanlarda çok farklı derecelerde görülebilir. Bazı durumlarda, işitme kaybı çok hafiftir ve gittikçe ilerlemez.

Bu tarz işitme kaybı yaşayan hastalar, herhangi bir tedaviye ihtiyaç duymaksızın hayatlarını sürdürebilirler.

Fakat özellikle ileri ve çok ileri derece işitme kayıpları, hastaların yaşam kalitesini ciddi derecede olumsuz etkiler. Bu tip vakalarda, hastaların işitme becerilerinin tekrar yükseltilmesi gerekir. 

İşitme kaybı, her zaman tıbbi tedavi yöntemleriyle iyileştirilemez. Özellikle iç kulakta gerçekleşen sorunlarla ilgili olarak yaşanan işitme kayıplarında, tedavi genellikle mümkün değildir.

İç kulakta bulunan koklea adındaki salyangoz benzeri organ, işitme sürecinin tamamlanmasından sorumludur. Koklea’da meydana gelebilecek pek çok sorun, kalıcı işitme kaybına sebep olabilir.

İşitme kaybının tedavi edilemediği durumlarda, işitme cihazları kullanılarak hastaların yaşam kalitesi arttırılabilir.

İşitme Kaybı Çeşitleri Nelerdir?

İşitme kaybını ortaya çıkaran ana faktörlere ve bu faktörlerin kulağın hangi bölgesini etkilediğine göre, pek çok işitme kaybı çeşidi vardır. Aşağıda, tüm işitme kaybı çeşitleri hakkında detaylı bilgiler verilmiştir. 

Sensörinöral işitme kaybı - sinirsel işitme kaybı 

Sensorinöral işitme kaybı ya da sinirsel işitme kaybı nedir sorusu şu şekilde yanıtlanır:

Sensörinöral işitme kaybı, iç kulaktaki işitme sinirlerinin hasar görmesi sonucunda ortaya çıkan işitme kaybıdır. İç kulak, oldukça hassas ve karmaşık bir yapıya sahiptir.

Bu sebeple iç kulakta gerçekleşen sorunların tedavi edilmesi oldukça zordur. İç kulakta bulunan koklea adındaki salyangoz benzeri organ, işitme işleminin gerçekleştiği bölümdür.

Bu bölümde bulunan sinirlerin hasar görmesi sonucunda sensörinöral işitme kaybı ortaya çıkar.

İşitme sinirlerinin hasar görmesine sebep olan pek çok farklı etken vardır. En sık karşılaşılan etkenler, yaşlılık, yüksek sese maruz kalma ve genetik sebeplerdir.

Özellikle yaşlılarda görülen işitme kaybı vakalarının çok büyük bir kısmı, sensörinöral ya da sinirsel olarak adlandırılan türdedir. Meniere hastalığı ve otoskleroz gibi iç kulak hastalıkları, ya da kafa içi tümörleri sonucunda da bu çeşit işitme kaybı ortaya çıkabilir. 

Sinirsel işitme kaybı ya da sensorinöral işitme kaybı, genelde tedavi edilemez. Bu tür işitme kaybına sahip hastaların yaşam kalitesini arttırmanın yolu nedir diye merak edildiğinde, ilk akla gelen cevap işitme cihazlarıdır.

Hafif derece işitme kaybı, orta derece işitme kaybı ve çok ileri derece işitme kaybı gibi işitme kaybı dereceleri, duyma sorunlarını gidermek için üretilen işitme cihazları aracılığıyla çözüme kavuşturulabilir.

Sinirsel işitme kaybı hastalarının, kendilerine en uygun işitme cihazını bir odyolog ya da kulak burun boğaz (KBB) uzmanı yardımıyla seçmeleri gerekir. 

İletim tipi işitme kaybı

İletim tipi işitme kaybı nedir sorusu şu şekilde yanıtlanabilir: İletim tipi işitme kaybı, ses dalgalarının iç kulağa iletilmesinden sorumlu olan dış kulak ve orta kulakta gerçekleşen işitme kaybı çeşididir.

Sensörinöral işitme kaybına göre daha az görülen bu işitme kaybı çeşidi, genellikle tedavi edilebilir veya kendi kendine iyileşir. 

En sık görülen iletim tipi işitme kaybı nedenleri arasında, kulak kiri ya da başka bir nesnenin dış kulağı orta kulağa bağlayan kanalı tıkaması bulunur.

Tıkanıklığın gerçekleştiği kulakta oluşan işitme kaybı, bir KBB uzmanı tarafından tıkanıklığa sebep olan şeyin temizlenmesi sonucunda ortadan kalkar.

Kulak zarında meydana gelen delinme veya çökme gibi sorunlar da iletim tipi işitme kaybına sebep olabilir. Bu tip durumlarda, kulak zarındaki hasarın büyüklüğüne bağlı olarak, çeşitli tedavi yöntemlerinden biri tercih edilir. 

İletim tipi işitme kaybı, orta kulakta gerçekleşen enfeksiyonların sonucunda da ortaya çıkabilir.

Otitis media ya da diğer adıyla orta kulak iltihabı hastaları, işitme kaybı ne zaman geçer diye merak ederler.

Bu kulak iltihabı, en sık görülen orta kulak enfeksiyonudur ve östaki borusunda meydana gelen fonksiyon bozuklukları sonucunda ortaya çıkar.

Otitis media sonucunda ortaya çıkan işitme kaybı, çoğu zaman enfeksiyonun tedavi edilmesiyle ortadan kalkar. Ancak bazı vakalarda, işitme kaybı kalıcı olabilir.

Mikst tip işitme kaybı

Mikst tip işitme kaybı, hem sensörinöral hem de iletim tipi işitme kaybının bir arada görülmesi sorunudur.

Özellikle yaşlılarda, iç kulaktaki yapıların hasar görmesine ek olarak dış kulakta da işitme kaybına sebep olabilen sorunlar görülebilir. Bu tip işitme kaybına sahip olan hastalarda, iletim tipi işitme kaybına neden olan sorunun tedavi edilmesi, işitme kaybının daha düşük bir seviyeye gerilemesini sağlayabilir.

Odyometrik testler sonucunda, hastanın hem düşük hem de yüksek frekanslı sesleri duymakta güçlük çektiği görülürse, bu durum mikst tipi işitme kaybına işaret eder.

Bu tip işitme kaybına sahip kişiler, genelde işitme cihazlarına ihtiyaç duyarlar.

Merkezi işitme kaybı

Merkezi tip işitme kaybı, ses dalgaları kulağın tüm bölümlerinden sorunsuz bir şekilde iletilse bile seslerin kişiler tarafından algılanamadığı işitme kaybı çeşididir.

Bu tip işitme kaybı, beynin işitme merkezini oluşturan bölümlerin, çeşitli travmalar veya tümörler sonucunda hasar görmesiyle ortaya çıkar.

Ayrıca, doğuştan gelen yapısal bozukluklar da merkezi tip işitme kaybı oluşmasına sebep olabilir.

Santral tip işitme kaybı olarak da adlandırılan bu tip işitme kaybının tedavisi yoktur. Bu tip işitme kaybına sahip kişilerin yaşam kalitesini arttırmak için, bazı destekleyici tedavi yöntemleri uygulanmaktadır.

Bu rahatısızlığa sahip olan kişilerin, daha kaliteli işitme duyularına sahip olabilmeleri işitme cihazı kullanmaları zorunludur.

Fonksiyonel işitme kaybı

Fonksiyonel işitme kaybı, muayene ve testler sonucunda herhangi bir işitme kaybı belirtisine rastlanmadığı halde, kişinin kendisinde işitme kaybı olduğunu belirtmesi durumudur.

Bu tür işitme kaybı tanısı, odyometrik test sonuçlarının kişilerde işitme sorunu olmadığını göstermesi doğrultusunda konulur. Pek çok farklı sebepten kaynaklanabilecek bu durum, en çok psikolojik rahatsızlıklar ile birlikte görülür.

Ortada tıbbi yöntemler ya da işitme cihazları ile tedavi edilebilecek bir işitme kaybı olmadığı için, fonksiyonel işitme kaybı yaşayanların şikayetleri, genellikle psikoterapi ile sonlandırılmaya çalışılır. 

İşitme Kaybı Neden Olur?

Yukarıda belirtilen işitme kaybı türleri pek çok farklı sebeple ortaya çıkabilmektedir. En 

yaygın görülen işitme kaybı sebepleri şu şekilde sıralanabilir:

• Yaşlılık
• İç kulak hastalıkları
• Kulak enfeksiyonları
• Yüksek sese maruz kalma
• İlaçlar
• Kafa içi tümörleri

İşitme Kaybı Belirtileri Nelerdir? 

Dünya’da yaklaşık 360 milyon insan işitme kaybı yaşamaktadır. İşitme kaybının erken teşhis edilmesi, hem altında yatan hastalığın tedavisi açısından, hem de işitme kaybının kalıcı hale gelmemesi açısından oldukça önemlidir.

KBB polikliniklerine işitme sorunları sebebiyle başvuran hastalarda yaygın bir biçimde görülen işitme kaybı belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

Konuşmaları takip etme zorluğu

İşitme kaybı yaşayan kişiler, diğer insanların konuşmalarını takip etmekte ve kelimeleri ayırt etmekte zorluk çekerler. Konuştuğunuz kişilerden, sık sık söylediklerini tekrar etmelerini istiyorsanız bu, işitme kaybı yaşadığınız anlamına gelebilir.

Tinnitus (kulak çınlaması)

Kulakta çınlama, vızıltı, uğultu gibi sesler duyma hissi olarak tanımlanan tinnitus, pek çok sebepten kaynaklanabilir. Bazı durumlarda, işitme kaybıyla birlikte ortaya çıktığı görülür.

Birkaç gün içinde kendiliğinden geçmeyen kulak çınlaması yaşayan kişilerin, bir uzmana başvurmaları gerekir.

Sosyal kaygıların artması

Özellikle çocuklar, işitme kayıplarını tanımlamakta ya da bu durumu ebeveynlerine açıklamakta zorlanabilirler.

Böyle durumlarda, sosyal aktivitelere daha az katılmak ve içe kapanmak gibi psikolojik belirtiler gösterebilirler.

Çocuklarda aniden ortaya çıkan asosyal davranışların sebepleri araştırılırken, işitme kayıplarının da göz önünde bulundurulması gerekir.

İşitme kaybı, gürültülü ortamlarda daha belirgin hale gelirken, sessiz ortamlarda fark edilmeyecek seviyede olabilir.

Yukarıdaki belirtilere sahip olan ve genel olarak tüm sesleri daha zor duyduğundan şüphelenen kişiler, en kısa zamanda bir KBB uzmanına başvurmalıdır. 

Özet

İşitme kaybı, soruna sebep olan ana faktörün kulağın hangi bölümünü etkilediğine bağlı olarak türlere ayrılır.

Sensörinöral işitme kaybı ve iletim tipi işitme kaybı, en sık rastlanan işitme kaybı çeşitleridir. Bu iki işitme kaybı çeşidinin bir arada görülmesi ile mikst tipi işitme kaybı ortaya çıkar.

Ayrıca, merkezi tip işitme kaybı ve fonksiyonel işitme kaybı adında daha nadir rastlanan işitme kaybı türleri de vardır.

İşitme kaybını ortaya çıkaran nedenler çok çeşitlidir. İşitme kaybına neden olan bazı faktörler kolayca tedavi edilebilir.

Fakat, bazı durumlarda işitme kaybına sebep olan şey, ciddi bir sağlık sorunudur. Bu tür vakalarda, erken teşhis ve tedavi son derece önemlidir.

İşitme kaybı, hafife alınmaması gereken ve bir doktor tarafından incelenmesi gereken bir problemdir.

Kaynakça

• “Hearing Loss.” Mayo Clinic, Mayo Foundation for Medical Education and Research, 16 Apr. 2021, https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hearing-loss/symptoms-causes/syc-20373072.
• Yetman, Daniel. “Sensorineural Hearing Loss: Causes, Symptoms, Diagnosis, Treatment.” Healthline, Healthline Media, 10 Mar. 2020, https://www.healthline.com/health/sensorineural-hearing-loss.
• “Conductive Hearing Loss.” American Speech-Language-Hearing Association, American Speech-Language-Hearing Association, https://www.asha.org/public/hearing/conductive-hearing-loss/#:~:text=A%20conductive%20hearing%20loss%20happens,this%20type%20of%20hearing%20loss.
• “Hearing Loss: Hearing Aid, Causes, Symptoms, Treatment & Types.” Cleveland Clinic, https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/17673-hearing-loss.
• “Types of Hearing Loss.” Centers for Disease Control and Prevention, Centers for Disease Control and Prevention, 18 July 2022, https://www.cdc.gov/ncbddd/hearingloss/types.html.