Vertigo Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Kişinin kendisinin veya çevresindeki ortamın dönüyormuş gibi algıladığı baş dönmesi şekline Vertigo denir. Halk arasında her ne kadar hastalık olarak bilinse de baş dönmesi bir hastalık değildir aksine birçok hastalıkta görülebilen bir semptomdur. Bu belirti, dünya genelinde milyonlarca  insanı etkileyen bir rahatsızlıktır. Vertigo, dengesizlik, çevrenin döndüğünü hissetme, sürekli baş dönmesi gibi belirtilerle kendini gösterir ve genellikle iç kulak rahatsızlıklarından kaynaklanır.

Bunun yanı sıra, idrar yolu enfeksiyonları, migren ve stres gibi faktörler de kişilerde baş dönmesi ataklarının ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu içerik, vertigo hastalığı nedir, vertigo genetik mi, vertigo tedavisi kaç gün sürer ve vertigo atağında ne yapmalı gibi sorulara cevap verecektir.

Vertigo Nedir?

Vertigo; denge kaybı, baş dönmesi ve düşecek gibi hissetme gibi belirtiler ile birlikte ortaya çıkan durumdur.

Bu durum insanların hayat kalitesini olumsuz etkileyebilir ve uzun süreli görme bozuklukları, kusma gibi ek belirtilerle birlikte ortaya çıkabilir. Bu sebeple vertigo hastalarının yorumları genelde olumsuzdur.

Vertigo, iç kulak bozukluklarından kaynaklanabilir fakat bunun yanı sıra, aynı zamanda idrar yolu enfeksiyonları, migren, stres veya ilaç kullanımı gibi faktörlere bağlı olarak da ortaya çıkabilir.

İç kulak, dengeyi kontrol etmek için gerekli olan vestibüler sistemi içeren bir alandır.

Bu hastalık oluştuğunda, vestibüler sistem hasar görür ve doğru bilgileri beyne iletemez. Beyin, bu yanlış bilgileri alır ve bunun bir sonucu olarak kişide dengesizlik hissi oluşur.

Baş dönmesi atakları birkaç dakika ya da birkaç saat içinde geçer, fakat bazı zamanlarda bu ataklar daha uzun sürebilir. Vertigo tedavisi, vertigonun altında yatan nedenlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Örneğin, idrar yolu enfeksiyonlarına bağlı baş dönmesi için doktorlar antibiyotik tedavisini gerekli görebilirler.

Migren ya da stres bağlı vertigo için ise antidepresanlar veya antianksiyetik ilaçlar, uzman doktorların yönlendirmeleri doğrultusunda kullanılabilir. Kişilerde periyodik olarak vertigo atakları ortaya çıkıyorsa ve rahatsızlığın belirtileri günlük aktivitelerini etkiliyorsa, doktorlarına danışmalıdırlar.

Doktorlar, baş dönmesi rahatsızlığından şikayetçi olan kişiler için vestibüler egzersizler, evde tedavi veya fizik tedavi gibi alternatif tedavi yöntemlerini önerebilirler.

Vertigo Neden Olur?

Vertigo, gündelik hayatı doğrudan olumsuz etkileyen bir hastalıktır. Bu sebeple söz konusu rahatsızlığa sahip olanlar, yaşamlarına devam etmekte zorlanabilirler.

Bu sebeple vertigo belirtileri gösteren kişilerin uzman doktorlara muayene olmaları gerekir. Vertigo, birçok sebebe dayalı olarak ortaya çıkabilir. Buradan hareketle vertigo rahatsızlığının nedenleri ve vertigoyu ne tetikler sorusunun cevabı şu şekilde sıralanabilir:

• Baş ve boyun travmaları: Daha önce gerçekleşmiş olan baş travmaları, vertigo belirtilerinin nedeni olabilir. Baş ve boyun kaynaklı vertigo, kişilerin gündelik yaşamlarını doğrudan etkiler.
• İç kulak hastalıkları: İç kulak hastalıkları, vertigo ataklarının en yaygın nedenlerinden biridir. İç kulak hastalıkları arasında Meniere hastalığı, vestibüler nörit veya labirentit gibi hastalıklar bulunabilir. 
• Sinüzit: Sinüzit, burun boşluklarında iltihaplanmaya neden olur ve vertigonun ortaya çıkmasına neden olabilir. 
• Otitis media: Otitis media ya da diğer adıyla orta kulak iltihabı da vertigonun oluşmasının sebeplerinden biridir. 
• Nörolojik hastalıklar: Nörolojik hastalıklar da vertigonun nedenleri arasında yer alır. Bu hastalıklar arasında vestibüler nöropati, vasküler dejenerasyon veya Multiple Skleroz (MS hastalığı) gibi rahatsızlıklar bulunabilir. 
• Kardiyovasküler hastalıklar: Kalp ve damar hastalıkları da vertigoya neden olabilir. 
• Psikolojik durumlar: Stres, depresyon ya da anksiyete gibi psikolojik durumlar vertigoyu tetikleyebilir.

Bu rahatsızlıkların dışında, vertigonun ortaya çıkmasına neden olan hastalıklar şu şekilde sıralanabilir:

Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo (BPPV): Vertigonun en yaygın nedenidir. Tipik olarak başınızın pozisyonundaki değişiklikler ile tetiklenir ve genellikle 1 dakikadan az süren ataklar görünür. Vertigoyla birlikte mide bulantısı gibi semptomlar da ortaya çıkabilir.

Meniere Hastalığı: Meniere hastalığı, kulak içinde sıvı birikmesine ve basınç değişikliğine bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Vertigo ataklarına neden olan bir hastalıktır. Meniere hastalığına ayrıca kulak çınlaması (tinnitus), değişken işitme kaybı veya kulaklarda dolgunluk hissi eşlik edebilir.

Labirentit: İç kulak labirenti iltihaplanır veya enfekte olursa buna labirentit denir. İç kulakta yer alan labirent de işitme ve dengeden sorumlu olan vestibulokoklear sinir yer almaktadır. Labirentiti olan kişilerde genellikle baş ağrısı, kulak ağrısı, görme duyusunda değişiklikler, kulak çınlaması veya işitme kaybı görülebilir.

Vestibüler nörit: Vestibüler sinirin iltihaplanmasıyla meydana gelir. Vertigoya neden olabilir. Vestibüler nörit, labirentite benzer, ancak işitme kaybı oluşturmaz. Vertigoyla birlikte mide bulantısı veya bulanık görme de yaşanabilir.

Kolesteatom: Tekrarlayan kulak enfeksiyonları, orta kulakta kanserli olmayan bir cilt büyümesine sebebiyet verebilir. Bu duruma kolesteatom denir. Baş dönmesi ve işitme kaybına yol açabilir. 

Vertigo Belirtileri Nelerdir?

Aşağıdaki belirtiler, vertigo ataklarının en yaygın işaretleridir: 

• Dengesizlik: Vertigo atakları sırasında insanlar genellikle kendilerini dengesiz hisseder ve düşeceklerini düşünürler. 
• Baş dönmesi: Ataklar sırasında baş dönmesi hissedilebilir.
• Mide bulantısı ve kusma: Kusma eğilimi göstermek de belirtiler arasında yer alır. 
• Görme bozuklukları: Görme duyusunda bozuklukların yaşanması ya da görüşün bozulması, vertigonun bir belirtisi olabilir.
• Ağrı: Ataklar, baş ağrılarının ortaya çıkmasına sebep olabilir. 
• Nefes darlığı: Vertigodan şikayetçi olan kişiler, nefes darlığı yaşayabilirler.
• Terleme: Normalin üzerinde terleme gözlenen kişilerde de vertigo olabilir.
• Şiddetli ataklar
• Kulakta dolgunluk hissi
• Kulak çınlaması
• Baş ağrısı
• İşitme kaybı

Vertigo Türleri 

İki ana vertigo türü vardır. 

• Periferik vertigo: En yaygın vertigo türüdür. İç kulakta veya dengeyi kontrol eden vestibüler sinirdeki bir problemin sonucu olarak ortaya çıkar.
• Merkezi vertigo: Beyinle ilgili bir sorun olduğunda ortaya çıkar. Nedenleri arasında enfeksiyon, beyin tümörleri, travmatik beyin hasarı, migren veya felç sayılabilir.

Vertigo Nasıl Tedavi Edilir? Vertigoya Ne İyi Gelir?

Vertigo tedavisi, vertigonun türüne göre birkaç dakikadan 4-6 haftaya kadar sürebilir.

Bu doğrultuda vertigo, çözümü hem zor, hem de kolay olabilen bir rahatsızlıktır. Vertigo tedavisi, hastalığın nedenine göre değişiklik gösterebilir ve hastalara, gösterdikleri belirtilerin şiddetine bağlı olarak farklı tedavi yöntemleri uygulanabilir. Baş dönmesi için uzman doktorlar, aşağıdaki tedavi seçeneklerini tercih edebilirler: 

• Farmakolojik tedavi
• Fiziksel tedavi
• Cerrahi tedavi
• Psikolojik tedavi
• Manevra tedavisi

Vertigo tedavi sürecinde hastanın günlük alışkanlıkları da tedaviye göre düzenlenmelidir.

Vertigo Nasıl Geçer?

Vertigo nasıl geçer diye merak edenler, aşağıdaki adımları inceleyebilirler:

• Dinlenme: Vertigo halsizlik yaptığı için semptomlar görüldüğünde dinlenmek ve ayakta durmamak, kişiler için faydalı olabilir. 
• Yüksek efor gerektiren hareketleri yapmaktan uzak durmak
• Medikal tedavi: Vertigo'nun bir hastalıktan kaynaklı olarak ortaya çıktıysa, öncelikle bu hastalığın tedavi edilmesi gerekir. Örneğin, Meniere hastalığı gibi işitme ve denge kaybına neden olan hastalıklar, vertigonun tedavisi için medikal müdahale gerektirebilir.

Vertigo Testi Nasıl Yapılır?

Vertigo testleri, denge ve hareket kabiliyetinin değerlendirilmesi için yapılan fiziksel ya da nörolojik muayenelerdir. Bunların bazıları şu şekilde sıralanabilir:

• Dix-Hallpike manevrası: Bu test, hastanın başını hızla çevirmesi ve pozisyonunu değiştirmesi şeklinde yapılır ve vücuttaki denge bozukluklarının belirlenmesine yardımcı olur.
• Barbekü rotasyon testi: Bu testte hasta, bir sandalyeye oturtulur ve döndürülür. Bu noktada hastanın göz takibinin değerlendirilmesi yapılır.
• Romberg testi: Bu testte hasta, başını dik pozisyonda tutar ve gözlerini kapatır. Böylece hastadaki denge bozuklukları tespit edilebilir.
• Fukuda testi: Bu testte hasta bir ayak üstünde durur ve uzmanlar, hastanın göz takibini yaparlar. Bu testler bir nörolog ya da fizik tedavi uzmanı tarafından yapılmalıdır ve sonuçlar, diğer tetkiklerle birlikte değerlendirilmelidir.

İç Kulak Hastalıkları ve Vertigo İlişkisi

İç kulak hastalıkları, denge ve pozisyonların kontrol edilmesinde rol oynayan beyin ve iç kulak arasındaki sinyallerin bozulması sonucu ortaya çıkan hastalıklardır.

İç kulak, dengeyi kontrol eden bir sistemdir ve bazı hastalıklar, bu sistemi olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle, iç kulak hastalıklarının ilgili rahatsızlık ile ilişkili olduğu söylenebilir. Bu hastalıklar denge bozuklukları, baş dönmesi, bulantı ve kusma, göz hareketlerinde bozukluklar ve görme bozuklukları gibi baş dönmesi ataklarının belirtilerini içerebilir. İç kulak hastalıklarının tedavisi, hastalığın nedenine bağlı olarak değişebilir.

Tedavinin amacı, vertigo ataklarının şiddetini azaltmak ve hastalığın ilerlemesini önlemektir.

Stres ve Vertigo İlişkisi

Stres, kişilerin bedensel ve ruhsal sağlığı üzerinde negatif etkiler ortaya çıkarabilir ve vertigo ataklarının gözlenmesine neden olabilir.

Stres, sinir sisteminde dengesizlikler ortaya çıkarabilir ve bu dengesizlikler, iç kulak ve beyin arasındaki sinyallerin bozulmasına neden olabilir. Ayrıca stres, vücutta farklı hormonların salgılanmasına neden olabilir ve bu hormonlar da denge ve duruş pozisyonlarını kontrol eden sistemi etkileyebilir.

Stresli bir ortamda uzun süre ayakta durmak ya da çok hareket etmek, baş dönmesi ataklarını daha da kötüleştirebilir.

Stres azaltmak için, egzersiz yapmak, meditasyon yapmak, uyku düzenini iyileştirmek, doğa yürüyüşleri yapmak ve günlük aktiviteleri planlamak gibi yollar denenebilir.

Vertigonun stresle bağlantısı hakkında daha detaylı bilgi almak için strese bağlı vertigo belirtileri makalemizi okuyabilirsiniz.

Migren ve Vertigo İlişkisi

Migren, şiddetli bir baş ağrısı ya da görme bozuklukları gibi ek belirtilerle birlikte ortaya çıkan kronik bir ağrı durumudur.

Migren, baş dönmesi ile ilişkili olabilir çünkü migren atakları sırasında denge ve duruş pozisyonlarını kontrol eden sistemde aksaklıklar oluşabilir. Bu bozukluklar, vertigoyu tetikleyebilir ve migren atakları sırasında baş dönmesi atakları da yaşanabilir.

Sigara içmek, alkol kullanmak ve uyku düzensizliği gibi faktörler de migren ve vertigo ataklarını daha da kötüleştirebilir. 

İdrar Yolu Enfeksiyonları ve Vertigo İlişkisi

İdrar yolu enfeksiyonları ve baş dönmesi arasında doğrudan bir ilişki yoktur ancak bazı durumlarda idrar yolu enfeksiyonları, kişilerde vertigo ile benzerlik gösteren belirtilerin ortaya çıkmasına neden olabilir.

İdrar yolu enfeksiyonları, idrar yolu duvarında inflamasyon ya da iltihaplanma oluşması durumudur. Bu inflamasyon ve iltihaplanma, beyindeki denge mekanizmasını kötü etkileyebilir. Bunun yanı sıra idrar yolu enfeksiyonlarına bağlı olarak ortaya çıkan ağrı, bulantı ve kusma gibi diğer belirtiler de vertigo belirtileri ile benzerlik gösterir.

Vertigo Hareketleri ve Evde Vertigo Egzersizleri

Vertigo hareketleri ve evde vertigo egzersizleri, baş dönmesi ya da baş dönmesi belirtilerini hafifletmek için yapılan egzersizlerdir. Vertigoya iyi gelen hareketler ve egzersizler şu şekilde sıralanabilir:

• Başı yavaşça sağa ve sola çevirmek 
• Başı yavaşça yukarı ve aşağı hareket ettirmek 
• Başı öne doğru ve geriye doğru eğmek
• Gözler kapalıyken başı yavaşça hareket ettirmek

Vertigo egzersizleri genellikle fizyoterapistler tarafından yönlendirilir ve hastanın durumuna göre uyarlanır. Bu sebeple vertigo egzersizleri yapacak olan kişilerin öncelikle uzman doktorlara başvurmaları gerekir. Vertigo muayenesi tamamlanan kişiler, doktorları tarafından kendilerine verilen talimatlara uymalıdırlar.