Çocuğunuzun Kelime Dağarcığını Geliştirmek için Neler Yapmalısınız?

Çocuğun kelime dağarcığını geliştirmek, çocukların gelecek yaşamlarında rahat etmelerini sağlayacaktır. Çocukların anlayabildiği ve konuşurken kullanabildiği kelime sayısı, okuma ve yazmayı öğrenme hızını belirleyen ana etkendir.

Çocuk gelişimi konusunda bilgiye ulaşmanın yolları arttıkça, dil yeteneklerinin doğru gelişimi ebeveynler için daha önemli bir hale gelmiştir. Çocukların dil gelişimine katkıda bulunmanın bazı etkili yolları vardır.

Bu yazıda bir çocuğun kelime dağarcığını geliştirmek için evde uygulanabilecek teknik ve yöntemlere değineceğiz.

Fakat ondan önce tüm ebeveynler için çok önemli olan başka bir konudan, okul öncesi dönemde bir çocuğun kaç kelime bilmesi gerektiğinden aşama aşama bahsetmemiz gerekiyor.

Çünkü bir çocuğunun kelime ve anlama becerilerinin gelişimini takip etmek, olası sorunların erken tespit edilmesi için çok önemlidir. 

2 Yaşında Bebek Kaç Kelime Konuşur?

İkinci yaş, bir çocuğun konuşma ve anlama konusunda ilk dönüm noktasıdır. Bu yaşta çocuklar, artık bazı ilişkili kelimeleri birlikte kullanarak cümle kurmaya çalışabilirler, hatta “Anne nerede?” gibi iki kelimelik basit sorular dahi sorabilirler.

En çok karşılaştıkları yiyeceklerin isimlerini doğru telaffuz edebilir ve bazı hayvan seslerini taklit edebilirler. 

Her ne kadar her bebek farklı bir gelişim yoluna sahip olsa da, iki yaşında bir bebeğin yaklaşık 50 kelime konuşup anlayabilmesi beklenir. “Anne”, “baba”, “evet”, “lütfen”, “banyo” ve “yemek” gibi basit ve genel kelimeler bunlardan bazılarıdır.

Ayrıca bu kelimeler sayesinde basit yönlendirmeleri vücut diline gerek kalmadan anlamaya başlarlar.

3 Yaşında Bebek Kaç Kelime Konuşur?

İkinci yaş ve üçüncü yaş arasındaki gelişim, bir bebeğin konuşma yetenekleri konusundaki en büyüleyici aşamadır. Üç yaşına gelmiş bir çocuk birkaç kelimelik basit cümleler kurabilir ve biraz daha detaylı sorular sorabilir. Artık telaffuzu aynı evde yaşadığı insanlar için daha anlaşılır hale gelmiştir ve kişiler, onunla basit konularda karşılıklı olarak konuşabilirler.

Üç yaşında çocukların 200-1000 arasında kelimeyi biliyor olmaları normal karşılanır. Bu bir sene için büyük bir değişimdir ve çocuğunuz nereden öğrendiğini kestiremediğiniz, sizi şaşırtacak bazı kelimeler kullanabilir.

Bir şeyin boyutunu açıklamak için “büyük”, “küçük” gibi kelimeleri; ya da duygularını ifade etmek için “mutlu”, “üzgün” gibi kelimeleri kullanabilir. Ayrıca çocuklar bu yaşta “ben”, “sen” gibi zamirleri de daha çok kullanmaya başlar. 

Yukarıda yazılanlar çocukların gelişiminde gözlemlenen ortalama davranışlardır ve söz konusu bu gelişim, her çocukta aynı hızda gerçekleşmeyebilir.

Eğer çocuğunuzun dil becerilerinin olması gerektiğinden daha yavaş geliştiğini düşünüyorsanız bunun birçok sebebi olabilir. Çocukların geç konuşması genelde basit bir sorundur, hatta sorun bile değildir. Fakat ailelerin normalin dışında bir durum olduğunu düşündüklerinde bir uzmana danışmaları oldukça önemlidir.

Okul Öncesi Çocuğun Sözcük Dağarcığı Ne Kadardır?

Üç yaşından itibaren başlayan hızlı gelişim süreci, okul öncesi çağına ve hatta okulun ilk yıllarına kadar devam eder. Her geçen yıl çocukların konuşabildiği ve anlayabildiği kelime sayısı katlanarak artar. Yaş ilerledikçe çocuklar arasında konuşma becerilerinin gelişiminde farklılıklar belirginleşir ve bu oldukça normaldir.

Çünkü çocukların kendilerine has özellikleri ve oluşmaya başlayan karakterleri, bu dönemde gelişimlerinin yönünü daha çok etkilemeye başlar.

Okul öncesi çocuğun sözcük dağarcığı 1.000-10.000 kelime arasında olmalıdır ve bu dönemdeki çocukların ortalama 2.500 civarı kelimeyi doğal konuşma sırasında kullanabildikleri gözlemlenir.

Bu yaştaki çocuklar, duygu ve düşüncelerini çok daha iyi ifade edebilirler ve soyut kavramlar üzerine basit tartışmalar yapabilirler. Kurdukları cümleler dilbilgisi kurallarına büyük oranda uyar ve daha hızlı konuşmaya başlarlar.

Okul çağına geldiklerinde bildikleri kelime sayısı iki katına çıkar ve artık daha önceden tanımadıkları insanlarla, özellikle kendileri gibi hala konuşma becerilerini geliştiren çocuklarla ebeveynlerinin yardımı olmadan sözlü iletişim kurmaları oldukça kolay hale gelir.

Çocuğunuzun Kelime Dağarcığını Geliştirmek için Neler Yapmalısınız?

Çocuklarının potansiyel becerilerini en iyi şekilde geliştirmelerine katkı sunmak isteyen anne babalar için, çocukların gelişimini destekleyici metodlar araştırma konusudur. “Çocuğumun dil gelişimini nasıl desteklerim?” sorusu, bu araştırmalar sırasında özellikle iki yaşından itibaren ebeveynlerin karşılarına sıkça çıkar.

Dil gelişimi birçok becerinin temelini oluştur. Okuma, yazma, söyleneni anlama ve konuşma yeteneklerinin gelişmesi ile doğrudan ilgilidir. Uzmanlar tarafından ebeveynlere tavsiye edilen konuşma becerisini geliştirme yöntem ve teknikleri aşağıdaki gibidir:

Goldilocks Prensibi 

Çocuğun kelime dağarcığını geliştirmek için kullanılan en yaygın yöntemlerden biri, çocuğun belli kelimeleri sürekli tekrar ederek hafızasında yer etmesini sağlamaya çalışmaktır.

Bunu yaparken çocuk gelişiminde de kullanılan Goldilocks Prensibi’nden yararlanabilirsiniz. Aslen bir astrobiyoloji kavramı olan Goldilocks prensibi, çocukların eğitimde ne çok basit ne de başarılması çok zor hedefler belirlememek gerektiğini belirtmek için kullanılır.

Çocuklarınıza yeni kelimeler öğretmek istediğinizde aynı anda çok fazla kelimeyi öğretmeye çalışarak onları zorlamayın. Onlara kelimeleri teker teker öğretin ve sürekli tekrar edin.

Çocukların zihninde kelimenin daha iyi bir anlama sahip olabilmesi için, mümkün oldukça birbirinden farklı cümle yapıları içinde aynı kelimeyi kullanın ve en önemlisi onlara öğrenmesi için zaman verin.

Bol Bol Kitap Okuyun

Çocuklarınıza kitap okumak, dil gelişimini destekleyici yöntemler arasında en çok tercih edilen yöntemlerdendir. Bunun sebebi, kitap okumanın konuşma becerilerinin yanı sıra hayal gücünü ve iletişim becerilerini de geliştirmeye olumlu etkileri olmasıdır. 

Bunu başarmak için öncelikle çocuğunuza kitap okuma aktivitesini sevdirmeniz gerekir. Bunun için bir yetişkin olarak sizin ilginizi çeken kitaplar yerine küçük bir çocuğun ilgilenebileceği kitapları tercih edin.

Çeşitli illüstrasyonlarla desteklenmiş çocuk kitapları, özellikle okul öncesi çağda çocuklara kitapları sevdirmek için oldukça etkilidir. Kitabı hem okuyup hem de kitap üzerine konuşarak çocuğunuzun kitaptaki kelimeleri kullanmasını sağlamak ve onun dikkatini çeken kelimelerin yazılı halini göstermek, bu yöntemi daha başarılı kılar.

Sesli ve Yavaş Konuşun

Bebekler ve hala yeni kelimeler öğrenen çocuklar, sözcükleri tekrar tekrar duyarak hafızalarına kaydederler. Bir yabancı dil öğrenirken, yavaşça konuşulan bir eğitim kaydını veya öğretmenimizi rahatça anlayabiliriz.

Fakat o dili günlük hayatta kullanan insanların cümlelerini anlamakta güçlük çekeriz. Bunun sebebi, söz konusu dilin hızlı ve akıcı bir şekilde konuşulmasıdır. Çocuklar için yetişkinlerin konuştuğu dil, onların yeni öğrendikleri bir yabancı dil gibidir.

Onlarla veya onların bulunduğu ortamda kendi aranızda konuşurken, kelimeleri daha iyi duymaları için biraz yüksek sesle ve yavaşça konuşmanız, çocukların sizi anlamaları ve kelimeleri hafızalarına kayıt edebilmeleri için oldukça önemlidir. 

Açıklayıcı Bir Dil Kullanın

Çocuğun kelime dağarcığını geliştirmek için kullanılabilecek basit bir teknik de, çocuğun ilgisini çeken olaylar ve nesneleri farklı kelimeler kullanarak açıklamaktır.

Örneğin çocuğunuz bir kediyle ilgilenmeye başladığında veya onun adını sorduğunda, sadece “kedi” deyip geçmek yerine, kedinin gözlerini gösterip “göz”, bacaklarını gösterip “bacak”, rengini belirtmek için “sarı” ve büyük bir kediyse “büyük kedi” gibi kelimeler kullanarak onunn hafızasına daha fazla kelime eklemesini sağlayabilirsiniz. 

İlgi Alanına Göre Kelimeler Seçin

Çocuklar çok erken yaşlardan itibaren ilgi alanlarını belirlemeye başlarlar ve nelerle vakit geçirmek istediklerini belli eden davranışlar sergilerler. Çocuklara kelime öğretirken seçici olmak yerine onların kendileri için seçtikleri ilgi alanlarından faydalanın.

Örneğin hayvanlara ilgi gösteren bir çocuğa “köpek”, “aslan” ve “fil” gibi hayvanların isimlerini; kıyafetlerle ilgilenen bir çocuğa “şort”, “pantolon” ve “çorap” gibi kelimeleri öğrebilirsiniz.

Bu kelimeler çocukların ilgi duydukları şeylerle bağlantılı olduğundan, çocukların bu tür kelimeleri öğrenmeleri daha kolay olacaktır. Bu yöntem ile çocukların öğrendikleri kelime sayısı arttıkça dil öğrenme becerileri de gelişecek ve böylece başka kelimeleri daha kolay bir şekilde öğrenmeleri sağlanmış olacaktır.

Çocuğunuzun İşitme Duyusunu Yakından İzleyin

Çocukların kelime dağarcığı için önemli olan bir diğer nokta da çocukların işitme duyusudur. Çocuklarda iştime kaybı, genellikle ebeveynler tarafından geç fark edilen bir durumdur. Bu sebeple çocuğunuz ile olan iletişiminizde oldukça dikkatli olmalı, çocuğunuzun çevresine verdiği tepkileri detaylı bir şekilde incelemelisiniz.

Eğer çocuğunuz çevresindeki seslere geç tepki veriyor ya da kendisine söylenenleri duymakta zorlanıyorsa bu, onun işitme kaybı yaşadığının bir göstergesi olabilir. Bu tür durumlarda çocuğunuz ile birlikte bir Kulak Burun Boğaz uzmanına başvurmalı ve problemin kaynağını öğrenmelisiniz.

Yukarıda yer alan detaylara dikkat ederek çocuğunuzun kelime dağarcığının hızlı bir şekilde gelişmesine yardımcı olabilir; böylece ilerde çevresiyle daha iyi iletişim kurabilmesi konusunda ona şimdiden yardımcı olabilirsiniz.