İşitme Engelliler Ehliyet Alabilir Mi?

İşitme engellilik, bireyin işitme duyusunun kısmen veya tamamen kaybı anlamına gelir ve araç kullanımı sırasında işitme duyusunun önemli bir rol oynadığı düşünüldüğünde, ehliyet almanın bu kişiler için zorlu olabileceği düşünülebilir.

Ancak, teknolojik ilerlemeler ve uygun eğitim programları sayesinde işitme engellilerin güvenli bir şekilde araç kullanabilecekleri de kanıtlanmıştır. Bu bağlamda işitme engelliler, işitme cihazı kullandıkları taktirde B sınıfı sürücü ehliyeti alabilirler. Ama bu bireylerin ticari araç kullanıp kullanamayacakları hakkında özel bir prosedür uygulanmaktadır.

Bu bağlamda, işitme engellilerin ehliyet alma süreci ve bununla ilgili yasal düzenlemeler farklı maddeleri içerir. Makalemizde, işitme engellilerin ehliyet alabilme süreci, gereken koşullar ve mevcut yasal düzenlemeler ele alınacaktır.

İşitme Engelliler için Ehliyet Alma Süreci

Ülkemizde son yapılan düzenlemelerle işitme engelliler için ehliyet alma süreci değiştirilmiştir. Engellilere verilen H sınıfı ehliyetler son düzenlemeyle kaldırılmıştır. Bu bağlamda da H sınıfı ehliyetinin kaldırılması nedeniyle, engelli sağlık raporundan bağımsız olarak engelliler bazı prosedürleri tamamlayarak ehliyet alabilirler.  

Ehliyet almak isteyen ya da ehliyet değiştirecek olan engelliler, aile hekimlerine bir adet fotoğraflarıyla başvururlar. Aile hekimleri muayene neticesinde sürücülüğe engel hali tespit edilen veya hakkında karar verilemeyen kişiyi ilgili uzman hekime yönlendirir. Aile hekimlerinin sevk yazısıyla “sürücü belgesi almak amaçlı” hastaneden randevu alınır.

Hastanede, ilgili yönetmelik kapsamında uzman doktor tarafından değerlendirme yapılır. Hastane tarafından kişiye kapalı zarf içinde verilen rapor; il sağlık müdürlüğüne teslim edilir. İl sağlık müdürlüğünde toplanan komisyon, başvuruları inceler ve engelli bireyin sürücü belgesi hakkında karar verir.

İl sağlık müdürünün verdiği karar, kişinin engellilik durumları itibarıyla istisna kapsamındaki taşıtta bulunması gereken özel tertibata ilişkin ibareleri ve buna ait kod numarasını içerir. Buna göre kişinin A, A1, A2, B, B1, BE ve M sınıfı sürücü belgelerinden hangisini alacağına karar verilir.

İşitme Engellilerin Ehliyet Alabilmesi İçin Gereken Koşullar

İşitme engellilerin ehliyet alabilmesi için ilgili yönetmeliğe dikkat etmeleri  gerekir. İlgili maddelerde “normal kulak hava yolu eşiği 25 dB’den iyi işitmek üzere diğer kulaktaki kayıp 50 dB olmalıdır” yükümlülüğü vardır.

Bunun yanında işitmeyi yukarıda tarif edilenden daha kötü olan durumlarda bir kulağı normal olmak koşuluyla, işitme düzeyi işitme cihazı ile kötü işiten kulakta en fazla 50 dB olmak kaydıyla B ve F sınıfı ehliyet alabilirler. Bu kişilerin ticari araç kullanamayacakları ancak; işitme cihazı ile kullanabilecekleri belgelerine işlenir.

İlgili yönetmelikte aynı zamanda işitme cihazı kullanan bireylerle ilgili de bir madde vardır. Yönetmelik kapsamında işitme cihazı kullananlar A1, A2, C, D, E, G Sınıfı Sürücü Belgesi alamazlar. İşitme cihazı kullandıkları halde B Sınıfı Sürücü Belgesi alanların ticari araç kullanmazlar bu durum sürücü belgelerine işlenir. B Sınıfı Sürücü Belgesi alıp da ticari araç kullanacaklarda C, D, E, G Sınıfı Sürücü Belgesi alacak olanlarda işitme tam olmalıdır.

İşitme Engelliler için İşitme Testleri ve Ölçütler

İşitme engelli bireylerin işitme seviyelerini belirlemek için işitme testi yapılır. Bu test, işitme kaybının derecesini, frekans aralığını ve konuşma anlaşılabilirliğini değerlendirebilir. İşitme engelli bireylerin güvenli sürüş için gereken işaretler ve uyarıları doğru bir şekilde algılayabilmesi önemlidir. İşitme engelli bireylerin ehliyet alabilmesi için ölçüt, normal kulak hava yolu eşiği 25 dB’den iyi işitmek üzere diğer kulaktaki kayıp 50 dB olmalıdır.

İşitme Engellilerde Görme Yeteneği ve Gözlük Kullanımı

İşitme engelli bireylerde görme bozuklukları da yaygın olabilir. Bu durumda, gözlük kullanımı daha da önem kazanır. Bu doğrultuda yönetmelikte göz muayenesine ilişkin esaslar maddesindeki yükümlülüklere dikkat edilmelidir.

İşitme Engellilerin İletişim Becerileri ve İşaret Dili

İşitme engellilerin ehliyet almak için iletişim becerileri ve işaret dili önemli bir rol oynar. İşitme engelli bireyler, sürüş sırasında trafik işaretleri, emniyet uyarıları ve diğer sürücülerle iletişim kurmak için işaret dilini kullanırlar.

Bunun yanı sıra, işitme engelli bireyler, diğer sürücülerle etkileşimde bulunmak ve trafikteki değişiklikleri fark etmek için görsel işaretlere dikkat etmelidir. Trafik işaretleri, sürüş kuralları ve diğer araçların hareketleri hakkında bilgi sağlar. İşitme engelli sürücüler, görsel işaretlere özen göstermeli ve trafikteki değişiklikleri takip etmelidir. Ayrıca işitme engelliler, diğer sürücülerle iletişim kurmak için yazı dili kullanabilirler.

İşitme Engellilerde Trafik İşaret ve Ses İşaretleri Algısı

İşitme engellilerin trafik işaretlerini ve ses işaretlerini algılamaları, onların güvenli bir şekilde yolculuk yapabilmeleri ve trafik kurallarına uymaları açısından son derece önemlidir. Trafik işaretlerinde kullanılan semboller ve renkler, işitme engellilerin işaretleri anlamalarına yardımcı olur. Örneğin, dur işareti kırmızı renkte ve üçgen şeklinde olduğu için, bu işareti gören bir işitme engelli sürücü veya yaya, durması gerektiğini anlar.

Bazı bölgelerde trafik ışıkları ve diğer sesli işaretler için görsel uyarı sistemleri kullanılır. Bu sistemlerde, trafik ışıklarının yanında veya işaretlerin yanında flaşörler veya ekranlar kullanılır. Böylece, işitme engelliler bu görsel uyarıları görerek trafik durumunu anlarlar.

İşitme Engelliler için Özel Araç Modifikasyonları

İşitme engelliler için özel araç modifikasyonları, onların güvenli ve bağımsız bir şekilde araç kullanabilmelerine yardımcı olmak amacıyla yapılan değişikliklerdir. Araçlarda, trafik seslerini işitme engellilere bildirmek için görsel uyarı sistemleri kullanılır. Bunun yanı sıra işitme engelli sürücülerin dikkatini çekmek için araçta titreşimli uyarı sistemleri kullanılabilir. İşitme engelli sürücülerin araçlarının etrafını görebilmeleri için görüntü kameraları kullanılabilir. Ayrıca işitme engelliler için özel navigasyon sistemleri kullanılır.

Sürüş Eğitimi ve Yetenek Değerlendirmesi

İşitme engellilerin sürüş eğitimi ve yetenek değerlendirmesi, bu bireylerin güvenli bir şekilde araç kullanabilmeleri ve trafik kurallarına uygun davranışlar sergileyebilmeleri için önemlidir. İşitme engelli bireylere yönelik sürüş eğitimi ve yetenek değerlendirmesi yasal düzenlenmeler ekseninde ele alınır.

Sürüş Sınavı ve Performans Değerlendirmesi

İşitme engellilerin sürüş sınavı ve performans değerlendirmesi, bu bireylerin araç kullanma yeteneklerinin ve güvenli sürüş becerilerinin değerlendirilmesini sağlar. İşitme engellilerin sürüş sınavı ve performans değerlendirmesi ilgili yönetmelikte yer alır. İşitme engellilerin ehliyet sınavı ve performans değerlendirmesi için eğitmenlerin ve değerlendiricilerin işitme engelli bireylerin özel ihtiyaçlarına uygun şekilde yetkinliktedir. Eğitmenler ve değerlendiriciler, işitme engelli bireylerin sürüş yeteneklerini doğru bir şekilde değerlendirerek uygun geri bildirimler sağlarlar.

İşitme Engelli Sürücülerin Trafik Kurallarına Uyumu

İşitme engelli sürücülerin trafik kurallarına uyumu, sürüş eğitimi, bilinçli sürüş, toplumda farkındalığın artırılması, eğitim ve destek hizmetleri gibi faktörlere bağlıdır. İşitme engelli sürücülerin trafik kuralları uyumu için özel sürüş eğitimi alarak trafik kurallarını ve güvenli sürüş tekniklerini öğrenmelidir. İşitme engellilere yönelik sürüş eğitimi programları, trafik kurallarının işaret dilinde veya görsel/yazılı materyallerle anlatılmasını içerir. Bu eğitimler, işitme engelli sürücülerin trafik kurallarına ve işaretlere uygun davranmalarını sağlar.

İşitme Engellilere Özel Araç Donanımları ve Teknolojik Destekler

İşitme engellilere yönelik özel araç donanımları ve teknolojik destekler, engelli hakları kapsamında bireylerin güvenli ve bağımsız bir şekilde araç kullanmalarını sağlamak amacıyla geliştirilmektedir. İşitme engellilere yönelik bazı özel araç donanımları ve teknolojik destekler vardır. Bu destekleri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.

Görsel uyarı sistemleri: İşitme engellilere yönelik araçlarda, görsel uyarı sistemleri kullanılmaktadır. Bu sistemler, trafik ışıklarının yanıp sönen ışıklarla veya görsel ikonlarla temsil edilmesini sağlar. Örneğin, dönüş sinyalleri, fren lambaları veya diğer uyarılar görsel olarak işitme engelli sürücüye iletilir.

İletişim cihazları: İşitme engellilere yönelik araç içi iletişim cihazları kullanılır. Bu cihazlar, işitme engelli sürücünün yolcularıyla veya diğer sürücülerle iletişim kurmasını sağlar. Örneğin, araç içinde bulunan bir ekran ve dokunmatik panel üzerinden metin mesajları alışverişi yapılabilir.

Geri görüş kameraları ve sensörler: İşitme engelli sürücüler için geri görüş kameraları ve sensörler, aracın arka tarafını izlemelerine yardımcı olur. Bu sistemler, park etme veya manevra yaparken işitme engelli sürücünün çevresini görmesini sağlar ve olası engellere karşı uyarılar gönderir.

Navigasyon sistemleri: İşitme engellilere yönelik navigasyon sistemleri, işitme engelli sürücünün yol tariflerini görsel olarak takip etmelerini sağlar. Sesli talimatlar yerine, navigasyon sistemleri üzerinde görüntülenen yol haritaları ve yönlendirmeler kullanılır.

Titreşimli veya ışıklı uyarı sistemleri: İşitme engellilere yönelik araçlarda titreşimli veya ışıklı uyarı sistemleri kullanılabilir. Bu sistemler, işitme engelli sürücüye özel uyarılar vererek, örneğin kapıların açık kaldığı veya motorun aşırı ısındığı gibi durumlarda dikkatlerini çeker.

Bu özel araç donanımları ve teknolojik destekler, işitme engelli sürücülerin araç kullanma deneyimini kolaylaştırır ve güvenliğini artırır. Ancak engelli toplumunun ihtiyaçları bireyden bireye farklı olabileceği için, kişiye özel çözümler ve danışmanlık almak da önemlidir.